व्हिजन आणि ध्येय

दृष्टी

पंचायत समिती ही भारतातील एक महत्त्वाची स्थानिक स्वराज्य संस्था आहे, जी मुख्यतः ग्रामीण भागातील विकासासाठी काम करते. तिच्या दृष्टीचे उद्दिष्टे हे सामान्यतः समाजाच्या सर्वांगीण विकासावर लक्ष केंद्रित करतात. पंचायत समिती दृष्टी अशी असू शकते:

समाजाचा सर्वांगीण विकास: पंचायत समिती कार्यक्षेत्रात शिक्षण, आरोग्य, पाणीपुरवठा, जलसिंचन, सड़के, वीजपुरवठा इत्यादी क्षेत्रांमध्ये प्रगती साधण्याची दृष्टी आहे. शहरी आणि ग्रामीण भागांमधील अंतर कमी करणे आणि सर्वांना समान संधी देणे ही प्राथमिक उद्दिष्टे असतात.
कृषी व ग्रामीण उद्योगांचा विकास: कृषी, जलसिंचन, पशुपालन, जैविक शेती, आणि ग्रामीण उद्योगांच्या प्रगतीसाठी कार्यक्रम राबवते. यामुळे ग्रामीण भागातील रोजगाराच्या संधी वाढवता येतात आणि ग्रामीण अर्थव्यवस्था सशक्त बनवता येते.
सर्वसमावेशक विकास: अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, महिलांचे, वयस्कांचे आणि अन्य वंचित घटकांच्या उन्नतीसाठी कार्य करणे, त्यांना शाश्वत विकासाच्या प्रवाहात समाविष्ट करणे हा जिल्हा परिषदेचा एक महत्त्वपूर्ण उद्देश असतो.
स्वच्छता व आरोग्य सुविधा: पंचायत समिती आरोग्य सेवा, स्वच्छता, आणि आरोग्य संरक्षण यावर विशेष लक्ष देते. ग्रामीण भागातील प्राथमिक आरोग्य केंद्रे, आरोग्य शिक्षण आणि आपत्कालीन सेवा सुधारण्यासाठी प्रयत्नशील असते.
पारदर्शकता आणि जनसहभाग: लोकशाही प्रक्रियेतील पारदर्शकतेला प्रोत्साहन देऊन जनसहभाग सुनिश्चित करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. विविध स्तरांवर लोकांच्या मते वाचून आणि त्यांच्या गरजा समजून कार्यवाही केली जाते.
स्थिर आणि शाश्वत विकास स्थिर व शाश्वत विकासावर विश्वास ठेवते, ज्या कारणाने पर्यावरणासह अनुकूल विकास साधण्याचा प्रयत्न केला जातो.

अशा प्रकारे दृष्टी ग्रामीण समाजाच्या सर्वांगीण, समृद्ध आणि सशक्त विकासासाठी कार्यरत असते.

ध्येय

पंचायत समितीचा मुख्य उद्देश हा ग्रामीण भागातील सर्वांगीण आणि समावेशक विकास साधणे आहे. त्यासाठी विविध सामाजिक, आर्थिक, आणि आरोग्यविषयक सेवा पुरवणे, तसेच स्थानिक प्रशासनाच्या कार्यात पारदर्शकता आणि उत्तरदायित्व सुनिश्चित करणे हे जिल्हा परिषदेचे ध्येय आहे. खालील प्रमुख ध्येय आहेत:

ग्रामीण विकास: ग्रामीण भागातील शिक्षण, आरोग्य, पाणीपुरवठा, रस्ते, जलसिंचन, वीजपुरवठा, आणि इतर मूलभूत सेवा पुरविण्याचा उद्देश ठेवते. ग्रामीण भागात जीवनमान सुधारून सामाजिक व आर्थिक समृद्धी साधणे हे प्रमुख ध्येय आहे.
शिक्षणाचा प्रसार: प्राथमिक आणि माध्यमिक शिक्षणाचे प्रसार आणि गुणवत्ता सुधारण्यावर लक्ष केंद्रित करते. शाळांची इमारत बांधणी, शिक्षकांची नेमणूक, विद्यार्थ्यांचे कल्याण आणि शिक्षणाचा दर्जा वाढवणे हे तिच्या उद्दिष्टांमध्ये आहे.
आरोग्य सेवा: ग्रामीण भागातील आरोग्य सुविधा सुधारण्याचा आणि प्रत्येक नागरिकाला सुलभ आणि किफायतशीर आरोग्य सेवा उपलब्ध करण्याचा उद्देश ठेवते. प्राथमिक आरोग्य केंद्रे आणि आरोग्य शिबिरांचे आयोजन हे तिच्या कार्याचे भाग असते.
कृषी आणि ग्रामीण उद्योगांचा विकास: कृषी उत्पादन, जलसिंचन, कुकुटपालन, दुग्ध उत्पादन आणि अन्य ग्रामीण उद्योगांचे प्रोत्साहन देऊन ग्रामीण अर्थव्यवस्थेला मजबूत करण्याचा उद्देश ठेवते.
समाजातील वंचित घटकांची उन्नती: अनुसूचित जाती, अनुसूचित जमाती, महिला, वयस्कर व्यक्ती आणि अन्य वंचित घटकांसाठी विशेष योजनांची अंमलबजावणी करून त्यांचे सामाजिक आणि आर्थिक उत्थान करणे हे जिल्हा परिषदेचे महत्त्वाचे ध्येय आहे.
परिसंवाद आणि सहभाग: स्थानिक लोकांना निर्णय प्रक्रियेत सामील करून, लोकशाहीची दृढीकरण करते. लोकसहभाग आणि पारदर्शकता यावर विशेष भर देऊन जनतेची सेवा केली जाते.
पर्यावरण संरक्षण आणि शाश्वत विकास: पर्यावरणास जपून शाश्वत विकास साधण्यावर लक्ष केंद्रित करते. जलसंधारण, वृक्षारोपण आणि पर्यावरणपूरक विकास कार्यक्रमांची अंमलबजावणी केली जाते.
पारदर्शक प्रशासन: लोकांच्या हितासाठी पारदर्शक आणि प्रभावी प्रशासन सुनिश्चित करते. सर्व कार्यामध्ये उत्तरदायित्व ठरवून, सेवांच्या वितरणात सुधारणा केली जाते.

सारांश: पंचायत समितीचे ध्येय ग्रामीण विकास, समावेशकता, आर्थिक सक्षमीकरण, आणि सामाजिक न्याय सुनिश्चित करून एक समृद्ध आणि सशक्त ग्रामीण समाज निर्माण करणे आहे.